- Rejimin adının olmaması
- Devlet başkanının olmaması
- Devlette hükümet bunalımı olması
Cumhuriyet' in İlanı (29 Ekim 1923 "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. "
Sonuçları :
Rejimin adı : Cumhuriyet
Devletin Adı : Türkiye Cumhuriyeti
Meclis hükümeti yerine kabine sistemine geçildi.
Devrimler için uygun ortam hazırlandı.
İlk Cumhurbaşkanı : Mustafa Kemal Atatürk
İlk başbakan : İsmet İnönü
İlk Meclis Başkanı : Fathi Okyar
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) (Din ve Devlet işleri ayrılıyor.)
- Halifeliğin, ulusal egemenlik anlayışı ile çatışması
- Son halife Abdülmecit' in devlet işlerine karışması
- Laik düzen önünde engel olması
Sonuçları :
- Laik düzen önündeki engel kaldırıldı.
- Devlet yönetiminde ikili yapı ortadan kalktı.
Uygulama Aşaması :
- Osmanlı Hanedanları yurt dışına çıkarıldı.
- Erkan- ı Harbiye Vekaleti ---> Genel Kurmay Başkanı
- Şerriye ve Evkaf Vekaleti ---> Diyanet İşleri Başkanı- Vakıflar Genel Müdürlüğü
- Tevhid-i Tedrisat yasası çıkarıldı.
- Bütün Okullar M.E.B e bağlandı.
Not : Şeyhül İslamlık Diyanet İşleri Bakanlığının kurulmasıyla sona erdi.
1924 Anayasası (Neden 1924 Anayasası İlan edildi)
- 1921 Anayasasının bir çok konuda yetersiz olması
- Devletin alt ve üst yapısında gerçekleşen devrimlerin; anayasal sistemde yerlerini alma gereksinimi
- Batı Dünyasının 1921 Anayasasını, anayasa olarak kabul etmemesi
Demokrasi Denemeleri
Demokrasi = Tercih = Siyasi Partilerin Çokluğu= Çok Partili Yaşam
Cumhuriyet Halk Partisi (9 Eylül 1923) Devrimleri yapan parti
- Yeni devletin ilk partisidir.
- Halk partisi olarak kurulmuş Cumhuriyet adını almıştır.
- Anadolu Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti partiye dönüşmüştür.
- Atatürk ilkelerini 1935' te tüzüğe geçirmiştir.
Terakki Perver Cumhuriyet Partisi (17 Kasım 1924)
- İlk muhalefet partisidir.
- Kurtuluş Savaşı komutanlarınca kuruldu. (Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Bey)
- Ekonomide liberalizmi savunmuştur.
- Dini, Politikaya kattığı söylenmektedir.
- Şeyh Sait ayaklanmasının çıkması nedeniyle Takriri Sükun Yasası ile 5 Haziran 1925' te kapatılmıştır.
- Mustafa Kemal ile aralarında Temel ayrım laik devrimlerdir.
Şeyh Sait Ayaklanması (13 Şubat 1925)
Türkiye Cumhuriyet' ni yıkmaya yönelik ilk isyandır. Musul' u kaybetmemize sebep olmuştur.
Nedeni: İngiltere ile Musul konusunda bir çözüme uaşılmamış olması
- Türk Ordusu Musul' a doğru ilerlemekteydi.
- Şeyh Sait ve ona bağlı kişiler Piran' daayaklanma çıkardılar.
- Fethi Bey hükümeti istifa etti, İsmet Paşa yeni hükümet kurdu.
- 4 Mart 1925' te Takriri Sükun Yasası çıkarıldı.
- Yasa ile rejim korundu bölgede güvenlik sağlandı.
- İstiklal Mahkemeleri Kuruldu.
Türk Medeni Yasası (17 Şubat 1926) (Amaç: Kadın-Erkek eşitliğini sağlamak.)
Kadın erkek eşitliğini sağlamak amacıyla çıkarıldı.
Sonuçları :
- Hukuk birliği sağlanmıştır.
- Kadınlar istediği mesleğe girebilecektir.
- Evlilikte tek eşlilik getirildi.
- Kadınlara' da boşanma hakkı verildi.
- Mirasta kadınlarada hak verildi. Mahkemelerde tanıklık yapabileceklerdi.
Neden İsviçre Medeni Yasası İlan Edildi ?
- Avrupa' da kabul edilen son yasa olması
- Çok karmaşık sorunlara bile politik sorunlar getirmesi
- Bünyemize uygun olması
Not: Patrikhanelerin yargı yetkiside bu yasa ile sona sermiştir.
Eğitim ve Kültür Alanındaki Yenilikler
- Tevhid-i Tedrisat Yasası (13 Mart 1924)
- Eğitimde dağınıklık giderildi.
- Eğitim devlet işi oldu
- Çağdaş laik eğitime geçildi.
- Eğitimde dinsel niteliğe son verildi.
Medreselerin Kapatılması (11 Mart 1924)
Amaç : Toplumdaki kültür farklılığını yok etmek, eğitimde laik düzeni oturtmak amaçlı kapatıldı.
Günümüz eğitim sisteminin temellerinin atıldığı "Maarif Teşkilatı hakkında yasa kabul edildi.
Yeni Türk Harflerinin Kabul Edilmesi (1 Kasım 1928)
- Arap harfleri ile okuma yazmanın zor olması
- Okuma yazmanın zor olması
- Okuma yazma oranını arttırmak
Sonuç : 1928 yılında yasa çıkarıldı ve okuma yazma seferberliği başlatıldı.
Çağdaş Kültürü Yerleştirme Çabaları
- Millet Mektepleri kurulmuştur. (1929)
- Halk Evlerinin kurulması (1932) Dil, edebiyat, müzecilik alanında faaliyet gösterdi.
- Köy Enstütüleri açılmıştır. ( 1940)
- Türk Tarih Kurumu' nun Açılması (12 Nisan 1931 Milliyetçilik)
- Osmanlı Tarihinden daha eski tarihimizi öğrenmek.
- Ümmetçi tarihten ulusalcı tarihe geçiş.
Sonuçları :
- Orta Asya Tarihi araştırılmaya başlandı.
- Müzecilik, etnoloji!! , arkeoloji gelişmeye başlamıştır.
- Anadolu' nun eski tarihine sahip çıkılmıştır.
Türk Dil Kurumunun Açılması (Milliyetçilik)
- Bilim ve hukuk dili Arapça, Edebiyat dili Farsça halk ise Türkçe konuşuyordu. Ulusal bir dilin olması gerekiyordu.
- 12 Temmuz 1932' de T.D.K ile :
- Türkçe' yi yabancı dillerden arındırmak, Türkçeyi bilim-kültür dili yapmak
Sosyal alanda İnklaplar
Kıyafet Devrimi (25 Kasım 1925)
- 1925' te giyim alanıdaki ilk yenilik "şapka yasası" ile oluştu.
- Din adamları, dini giysilerini yalnızca ibadet yerinde giyebilirler.
- Türk kadınları isterse ; çarşaf ve peçe kullanabileceklerdir.
Tekke-Zaviye ve Türbelerin Kapatılması (Laiklik)
- Tarikat bireylerinin toplandığı yer : Tekke ve Zaviye
- Sonucu Tekke ve Zaviyeler kapatıldı. (30 kasım 1925)
- Tarikatları simgeleyen giysisi törenle yasaklandı.
Ölçü birimlerinin Değişmesi
- 1 Ocak 1926 Rumi ve hicri takvim Miladi Takvim
- 1 Ocak 1926 Uluslararası saat sistemine geçildi.
- 20 Mayıs 1928 Arşın yerine Metre, Okka yerine Kilo kullanılmaya başlandı.
- 1935 Haftasonu tatli Pazar gündür artık.
Not: Amaç batı ile işbirliği yapmak İkiliklere son vermek.
- Soyadı Yasasının Çıkarılması (21 Haziran 1934) (Halkçılık)
- Toplumsal karmaşayı önlemek, resmi işleri kolaylaştırmak amaçlı çıkarıldı.
- Ağa, hacı gibi ayrıcalık veren ünvanlar kaldırıldı.
- 1934 çıkarılan yasa ile Mustafa Kemal' e Atatürk soyadı verildi.
Ekonomik Alandaki Gelişmeler
Ekonomik bağımsızlığı güçlendirmek amaçlı yapılacak olan program İzmir İktisat Kongresi' nde açıklanmıştır.
Tarım
- Aşar vergisinin kaldırılması "Köylü milletin Efendisidir."
- Ziraat Bankasının gücü arttırıldı. Ziraat Mektepleri açıldı.
- Tarım Kredi Koperatifleri kuruldu.
- 1929' da Toprak Reform Yasası çıkarıldı.
- 1923 - 1929 arası en çok gelişen sektör tarımdır.
Ticaret
- 1924 İş bankasının kurulması
- 1926 Kabotaj Yasası ile denizlerde gemi işletme hakkı Türklere tanındı.
- 1930 Merkez Bankasının kurulması
Sanayi
- 1927 çıkarılan Teşvik-i Sanayi Yasası ile özel sektöre destek vermek.
- 1934 Birinci beş yıllık Kalkınma Planı uygulanmıştır.
- Pek çok büyük sanayi kuruluşu ortaya çıktı. (Sümerbank)
Sağlık
- 1920 ilk sağlık bakanlığı kuruldu.
- Beden Eğitimi teşkilatı kuruldu.
Ulaşım
- Karayolları ve demiryollar geliştirilmiştir.
- Türkye Demiryolları işletmesi kurulmuştur.
- Yabancıların elindeki demir yolları millileştirilmiştir.
Yorum Gönder